R.-K. Parochies Beek Neerbeek Spaubeek Sweikhuizen
Federatie O.L.V. van de Blijde Vrede
De Stichting Erfgoed St.-Martinuskerk Beek heeft als doel het kerkbestuur van de Sint-Martinusparochie te Beek, Limburg, te ondersteunen bij het onderhoud, alsmede de instandhouding en restauratie, van het gebouw, het interieur -met alles wat daartoe behoort in de ruimste zin des woords- en de kerkschatten van de Sint-Martinuskerk te Beek.
Hieronder staan de ANBI (Algemeen Nut Beogende Instelling) gegevens van de Stichting Erfgoed St.-Martinuskerk Beek die zich voor minstens 90% inzet voor het algemeen nut, een openbaar belang.
1. Naam.
Stichting Erfgoed Sint-Martinuskerk Beek
2. Fiscaal nummer.
8190 63 502
3. Contactgegevens.
H.M.L. Budé ( secretaris)
Overhoven 63
6136 EB Sittard
046-4280680
4. Bestuurssamenstelling.
voorzitter: F.E.A. Visschers
secretaris: H.M.L. Budé
penningmeester: R.F.G.P. Lenaerts
bestuurslid: M.H.B. Kenis, pastoor
bestuurslid: P.F.M.B. Pisters
5. Beleidsplan.
5.1. Doel van de Stichting Erfgoed Sint-Martinuskerk Beek.
De stichting stelt zich ten doel het kerkbestuur van de Sint-Martinusparochie te Beek, Limburg, ondersteuning te verlenen bij het onderhoud, alsmede de instandhouding en restauratie, van het gebouw, het interieur -met alles wat daartoe behoort in de ruimste zin des woords- en de kerkschatten van de Sint-Martinuskerk te Beek.
5.2. Werkzaamheden.
De stichting tracht de benodigde financiële middelen te verkrijgen voor het behoud van het culturele erfgoed van de Sint-Martinuskerk te Beek.
Daarnaast zal de stichting indien de aard van de werkzaamheden aan het culturele erfgoed dit toelaten, vrijwilligers aanwerven om ondersteuning te verlenen bij het uitvoeren van de werkzaamheden.
5.3. De manier waarop de stichting geld wil werven.
De stichting tracht door het vormen van fondsen en het organiseren van activiteiten en acties, alsmede door het benaderen van sponsoren, de benodigde financiële middelen te verkrijgen voor het behoud van het culturele erfgoed van de
Sint-Martinuskerk te Beek.
5.4. Het beheer van het vermogen van de stichting.
Van de vermogenstoestand van de stichting wordt zodanig boek gehouden, dat daaruit te allen tijde haar rechten en verplichtingen kunnen worden gekend.
De penningmeester is verplicht het bestuur direct te informeren indien de stichting om welke reden ook haar financiële verplichtingen niet kan nakomen.
Jaarlijks maakt de penningmeester drie maanden voor de afloop van het boekjaar een begroting op voor het komend boekjaar, tenzij het bestuur hem daarvan ontslaat.
Jaarlijks maakt de penningmeester binnen vijf maanden na afloop van het boekjaar de balans per het einde van het boekjaar en de staat van baten en lasten van de stichting over het afgelopen boekjaar op. Ingeval enig wettelijk voorschrift of enige subsidievoorwaarde andere tijdstippen mocht voorschrijven, treden deze voor de hiervoor genoemde in de plaats.
Goedkeuring door het bestuur van de jaarstukken strekt de penningmeester tot decharge.
De jaarstukken dienen door het bestuur tenminste tien jaar te worden bewaard en worden voorts toegezonden aan, casu quo ter inzage gelegd voor diegenen die daartoe krachtens wet of subsidievoorwaarden gerechtigd zijn.
5.5. De besteding van het vermogen van de stichting.
Het vermogen van de stichting zal worden gebruikt voor het bekostigen van de onderhouds- en restauratiewerkzaamheden die nodig zijn voor het behoud van het culturele erfgoed van de Sint-Martinuskerk te Beek. Daarnaast zal een zeer beperkt deel van het vermogen worden gebruikt om de stichting als zodanig te laten functioneren (beheerskosten).
6. Beloningsbeleid.
De bestuursleden van de stichting ontvangen geen financiële beloning voor hun werkzaamheden.
7. Doelstelling van de stichting.
De stichting stelt zich ten doel: het kerkbestuur van de Sint-Martinuskerk ondersteuning te verlenen bij het onderhoud, alsmede de instandhouding en restauratie, van het gebouw, het interieur – met alles wat daartoe behoort in de ruimste zin des woords – en de kerkschatten van de Sint-Martinuskerk te Beek.
Zij tracht haar doel onder meer te bereiken door het vormen van fondsen en het organiseren van activiteiten en acties, alsmede het benaderen van sponsoren ter verkrijging van de benodigde financiële middelen en verder met alle wettig geoorloofde middelen, welke ter bereiking van haar doel bevorderlijk kunnen zijn.
8. Verslag van de uitgeoefende activiteiten.
8.1. Het project Glas in Nood.
Gedurende de periode mei 2009 – december 2010 vond onder leiding van de stichting Erfgoed Sint-Martinuskerk Beek de restauratie plaats van de 127 glas in lood ramen van de St.-Martinuskerk te Beek.
De kerk is een monumentaal gebouw: monumentnummer 8752.
Op grond van eigen bevindingen en inspecties van Monumentenwacht Limburg was duidelijk dat de ramen dringend aan restauratie toe waren.
Reeds in 2001 had architecten bureau SATIJNplus in opdracht van het kerkbestuur een rapport opgesteld met de uit te voeren werkzaamheden en een kostenraming gemaakt.
De restauratie werd financieel mogelijk gemaakt door subsidies van de Rijksoverheid, de Provincie Limburg, de gemeente Beek en de financiële bijdrage van stichtingen, sponsoren en parochianen.
Het project werd uitgevoerd door de werkgroep “Glas in Nood”van de Stichting Erfgoed Sint-Martinuskerk Beek. De werkgroep bestond uit 12 personen die allemaal een behoorlijk sociaal netwerk hadden binnen de gemeente. Dit was belangrijk om veel potentiële schenkers en donateurs te kunnen bereiken voor het verkrijgen van het benodigde geld. Tevens was er binnen de werkgroep een behoorlijke beroepshalve expertise aanwezig om controle te houden op de voortgang en de kwaliteit van de werkzaamheden.
In april 2007 werd de werkgroep geformeerd en werden acties aangezet om het project op te starten. De belangrijkste acties waren: het opzetten van een sponsorplan om de benodigde financiële middelen te verkrijgen, het aanvragen van subsidies en het opstellen van een begroting door SATIJNplus Architecten.
De totale projectkosten werden begroot op € 338.441,-.
In december 2007 werd de subsidieaanvraag ingediend bij de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten en op 30 juni 2008 ontving het kerkbestuur het bericht dat een subsidie van € 235.006,- werd toegekend, zijnde 70% van de subsidiabele projectkosten.
Op grond hiervan kon subsidie worden aangevraagd bij de provincie Limburg en de gemeente Beek. In november 2008 werd bericht ontvangen dat de provincie Limburg en de gemeente Beek ieder 10% van de restauratiekosten voor hun rekening zouden nemen.
Middels een uitgebreid sponsor plan werden stichtingen, het bedrijfsleven en particulieren benaderd om bij te dragen in de realisatie van dit project. De opzet was om de ramen op naam “te verkopen”aan sponsoren en donateurs. Deze actie slaagde goed en de resterende 10% van de projectkosten werden ruimschoots binnengehaald.
Zodra bekend was dat het project voor 90% werd gesubsidieerd door Rijksoverheid
( 70%), Provincie Limburg (10%) en de gemeente Beek (10%) werden contacten gelegd met firma’s voor de uitvoering van de werkzaamheden.
Het project werd gegund aan Bouwbedrijf Coppes ( bouwkundige werkzaamheden) en Atelier Joëlle d’ Alsace ( glazenierswerkzaamheden). Architecten bureau SATIJNplus zorgde voor de project begeleiding en – rapportage.
De werkzaamheden werden aangevangen in mei 2009.
De glas in lood ramen werden uit de muren genomen en naar het atelier van de glazenier gebracht. Daar werden de ramen uit elkaar genomen en de glasstukken werden schoongemaakt. Gebroken glasdelen werden vervangen en waarnodig werd de brandschildering bijgewerkt. Daarna werden de ramen met nieuwe loodstrip weer samengesteld. Montage in de raamopeningen vond plaats met nieuwe messing brugstukken. Na montage werd het stucwerk rond de ramen hersteld en op kleur gebracht.
De werkzaamheden waren klaar medio december 2010.
Het restauratieproject werd binnen budget en binnen de gestelde tijd uitgevoerd.
Op 23 januari 2011 werd een muzikale “Dank u wel”middag gehouden in de kerk om de sponsoren te bedanken. Aan dit evenement verleenden een aantal Beekse zang- en muziek verenigingen hun medewerking.
8.2. Restauratie van twee zijaltaren en 10 schilderijen van de St.-Martinuskerk.
Begin 2013 werd door het kerkbestuur, op aangeven van het bestuur van de Stichting Erfgoed St.-Martinuskerk Beek, aan Stichting Restauratie Atelier Limburg (SRAL) de op dracht verstrekt voor het restaureren van tien grote schilderijen waarvan er acht in de kerk hangen en twee in de pastorie en het restaureren van de twee zijaltaren van deze kerk.
Zeven van de schilderijen, met de voorstelling van de zeven sacramenten, zijn geschilderd door dezelfde kunstschilder in de periode 1751-1753.
Twee jaar geleden had een expert van SRAL op verzoek van de stichting de schilderijen onderzocht en geconstateerd dat de schilderijen in een zeer slechte staat verkeerden. Restauratie van de schilderijen was volgens SRAL dringend noodzakelijk om ze voor de toekomst te behouden.
Restauratie van de zijaltaren was gewenst omdat ze donker afstaken tegen het prachtige, in 1998 gerestaureerde hoofdaltaar. De restauratie zou de drie eenheid van de altaren versterken.
Besloten werd de restauratie op te dragen aan de SRAL te Maastricht.
De behandeling van de schilderijen heeft bestaan uit:
8.2.1. Het uit de lijst nemen van de schilderijen.
8.2.2. De achterzijde stofvrij maken en spanramen schoonmaken.
8.2.3. Het oppervlaktevuil aan de voorzijde verwijderen.
8.2.4. De vernislaag verwijderen met gel tissues ( cellulose gel met ethanol).
8.2.5. Het wegwerken van beschadigingen ( o.a. scheuren en gaten).
8.2.6. Lacunes en krassen in de verflaag vullen met een speciaal vulmiddel,
8.2.7. Retoucheren.
8.2.8. Spanramen en doekrand waar nodig verstevigen.
8.2.9. Het aanbrengen van een nieuwe vernislaag.
8.2.10. Het inlijsten.
8.2.11. Het aanbrengen van een doek aan de achterzijde om te voorkomen dat opnieuw stof invalt. Dit doek dient tevens als klimaatbuffer.
Per schilderij waren ca. 50 manuren nodig om deze werkzaamheden uit te voeren.
Restauratie zijaltaren.
Het betreft twee zijaltaren met een polychroom houten bovenbouw op een stenen altaartafel. De altaren zijn gemaakt in 1896.
Onderzoek wees uit dat oorspronkelijk grote delen van de altaren voorzien waren van bladgoud. Dit bladgoud is waarschijnlijk beschadigd geraakt en overgeschilderd met bronsverf. Door oxydatie was de bronsverf donker geworden waardoor de altaren donker kleurden. Op ander plaatsen was een gele vernislaag aangebracht.
Onder de bronsverf zat de sterk beschadigde, oorspronkelijk bladgoud vergulding .
Ook de beelden groepen waren plaatselijk overgeschilderd met bronsverf en vernis en bedekt met een laag oppervlakte vuil, voornamelijk roet en kaarsen was.
Proefondervindelijk werd onderzocht welke oplosmiddelen moesten worden gebruikt om vuil en bronsverf te verwijderen. Het verwijderen zelf gebeurde met wattenstaafjes gedoopt in het geschikte oplosmiddel. Een zeer tijdrovende bezigheid.
Verrassend waren de kleuren van de beeldengroepen die tevoorschijn kwamen.
Ook de stenen altaren werden gerestaureerd. Uitgebroken stukken werden vervangen en de pilasters onder de altaren bleken oorspronkelijk rijk gekleurd te zijn en schitteren nu weer in hun oorspronkelijke kleuren pracht.
De zichtkanten van de altaren werden van nieuw bladgoud voorzien.
Het restaureren van de altaren nam 4 manweken per altaar in beslag.
De restauratie werd binnen budget en binnen de gestelde tijd uitgevoerd.
8.3 Vervangen van de lucht verhitter van de kerk.
In de periode september – oktober 2012 zijn de lucht verhitter en de aansluitende luchtkanalen van de kerk vervangen. De oude lucht verhitter was aan het einde van de technische levensduur en vertoonde diverse scheuren in het verhittingselement. De stichting was betrokken bij de aanbesteding, de keuze van de installateur en de begeleiding van de uitvoering van dit project.
De stichting heeft alleen technische expertise en geen financiële bijdrage geleverd voor dit project omdat er geen direct verband was met het behoud van het cultureel erfgoed.
8.4 Renovatie van de binnenmuren en de gewelven van de kerk.
In 2016 is een aanzet gemaakt voor het renoveren van de binnenmuren en de gewelven van de kerk.
De renovatie omvat twee onderdelen:
het schoonmaken en schilderen van de binnenmuren en de gewelven.
Waar nodig het stukwerk repareren.
Het dichten van de scheuren in de gewelven.
De binnenmuren en de gewelven van de kerk zijn medio tachtiger jaren van vorige eeuw de laatste keer geschilderd. Hierbij zijn de polychrome muurschilderingen die bij een vorige schilderbeurt waren afgedekt met latex weer tevoorschijn zijn gehaald.
In de loop van de jaren zijn de binnenmuren en de gewelven sterk vervuild. Na ca. 30 jaar worden een schoonmaakbeurt en een schilderbeurt noodzakelijk geacht.
In de gewelven, voornamelijk in het achterste deel van de kerk en op het oksaal zijn scheuren opgetreden. De oorzaak van de scheurvorming is niet duidelijk en wordt onderzocht.
Er is contact gezocht met experts om te adviseren over de te volgen werkwijze.
Advies is ingewonnen bij een bouwkundig expert van het bisdom Roermond, bij Monumentenwacht Limburg en bij een verfleverancier.
In het vervolg op 2016 heeft de stichting in 2017 verder onderzoek gedaan naar de bouwkundige staat van het kerkgebouw en op welke wijze de binnenmuren schoongemaakt kunnen worden.
Ondanks dat er diverse organisaties zijn ingeschakeld is er tot op dit moment nog geen duidelijkheid over het ontstaan van de scheuren in de gewelven.
Wat betreft het schilderwerk wachten we op het advies van het SRAL op welke wijze de muren en de gewelven schoongemaakt kunnen worden. Mede doordat er in het kerkgebouw unieke schilderingen zijn is er ook al contact gelegd met de gemeente Beek en het bisdom om voor te sorteren op mogelijke subsidies voor de herstelwerkzaamheden.
In 2018 is er verder onderzoek gedaan naar de status van de muurschilderingen op het priesterkoor en de toestand van het overige schilderwerk van de kerk. Voorts is er verder onderzoek verricht naar de bouwkundige toestand van de gewelven en mogelijke probleemoplossing van de gebreken. Aansluitend zijn mogelijke subsidiebronnen onderzocht voor de financiering van de werkzaamheden.
In 2019 is in opdracht van de stichting een onderzoek naar de mogelijke nevenbestemmingen van de kerk uitgevoerd. Deze opdracht werd uitgevoerd door Steunbeer BV met rapportage, ter inzage bij de werkgroep Stichting Erfgoed St.-Martinuskerk Beek.
Verder werd onderzoek gedaan naar
- de status van de muurschilderingen op het priesterkoor,
- de status van het schilderwerk van de kerk,
- de bouwkundige toestand van de gewelven en de scheurvorming
- oplossingen voor de problemen/gebreken in de gewelven
- mogelijke subsidiebronnen voor herstelwerkzaamheden
In 2020 heeft de stichting diverse onderzoeken laten uitvoeren om de oorzaak van de scheurvorming in de gewelven te achterhalen.
Er zijn contacten geweest met provincie, gemeente en bisdom om de subsidiemogelijkheden te verkennen.
Verder lopen onderzoeken naar aanvullende fondsenwerving om het kerkbestuur te ondersteunen in de niet subsidiabele kosten.
Tevens is begonnen met het verzamelen van de nodige gegevens (onderzoeksrapporten en offertes) zodat het kerkbestuur in 2021 een subsidie aanvraag voor de diverse renovaties (scheurvorming in gewelven en schilderwerk) kan aanvragen bij provincie en gemeente.
2022 was het jaar waarin we zouden beginnen met de renovatie van de kerk, toren ondersteunen, scheuren wegwerken, ribben verstevigen en schilderwerk.
Echter de subsidie aanvraag bij de provincie kon nog niet worden aangevraagd aangezien het RCE een negatief advies afgaf in de bouwvergunningsaanvraag.
Er werden meer eisen gesteld qua vooronderzoeken en uitvoering van de stabilisatiewerkzaamheden.
Aangezien de gemeente de verstrekker van de bouwvergunning is, is met de gemeente overeengekomen dat een Belgisch ingenieursbureau als mediator zal optreden tussen de partijen.
De uitkomst van deze studie is overgenomen door alle partijen en houd in dat er extra onderzoeken gedaan moeten worden. Aanbrengen van meetpunten op de toren om de scheefstand te monitoren, onderzoek naar afmetingen van funderingen onder toezicht van archeologen, extra sonderingen om de opbouw en samenstelling van de ondergrond in kaart te brengen, onderzoek van het bestaande schilderwerk.
De kosten van dit alles zijn aanzienlijk.
Het kerkbestuur en het bisdom vonden deze uitgaven te hoog zonder dat er een garantie is dat de subsidie bijdrage van de provincie werkelijk gehonoreerd wordt.
Hierna zijn besprekingen met de gemeente Beek gevoerd hetgeen resulteerde in een voorschot van op de gemeentelijke subsidie om op die manier de onderzoeken te kunnen financieren.
Inmiddels zijn de vereiste onderzoeken uitgevoerd met uitzondering van het onderzoek naar de toestand van het schilderwerk.
De nieuwe aanvraag voor de bouwvergunning is inmiddels ingediend.
In 2023 hopen we de subsidie aanvraag bij de provincie in te kunnen dienen, zodat vervolgens de werkzaamheden kunnen starten.
In 2023 was in het kader van de renovatie van toren en schilderwerk van de kerk extra onderzoek nodig naar de toestand van het schilderwerk om de bouwvergunning te verkrijgen.
Dit onderzoek is inmiddels uitgevoerd.
De gemeente Beek heeft inmiddels de benodigde vergunning afgegeven.
En dit maakte de weg vrij om de provinciale kerkensubsidie aanvraag in te dienen.
Om tot een begroting te komen is er contact geweest met diverse aannemers.
De definitieve subsidieaanvraag is ingediend maar de afhandeling is vertraagd door capaciteitsproblemen bij de provincie.
In het afgelopen jaar is er op een regelmatige basis contact geweest met de gemeente om de vaart in de voortgang te behouden.
In het kader van de publiciteit heeft de stichting i.s.m. het kerkbestuur op de nationale monumentendag een open dag georganiseerd.
Op de dag was er een tentoonstelling over de oorzaak van de scheurvorming in de gewelven en de toestand van het schilderwerk.
Ook werd getoond hoe de werkzaamheden uitgevoerd gaan worden.
Tevens was er op deze drukbezochte dag een bezoek aan de toren georganiseerd en er was een tentoonstelling van de kerkschatten.
We hopen begin 2024 op een positieve toekenning van de subsidie.
Financiële verantwoording over de periode 01-01-2012 t/m 31-12-2012.
Inkomsten Uitgaven
Beginsaldo € 21.831,91
Bankkosten € 27,47
Ontvangen rente € 343,43
Kamer van Koophandel € 24,08
Kosten plaquette € 100,00
Eindsaldo € 22.023,79
Financiële verantwoording over de periode 01-01-2013 t/m 31-12-2013.
Beginsaldo € 22.023,79
Restauratie kostenschilderijen en zijaltaren € 20.000,00
Ontvangen rente € 323,69
Rest. bankkosten € 2,72
Eindsaldo € 2.350,20
Financiële verantwoording over de periode 01-01-2014 t/m 31-12-2014.
Inkomsten Uitgaven
Beginsaldo € 2.350,20
Bankkosten € 14,67
Ontvangen rente € 188,60
Eindsaldo € 2.524,13
Totaal € 2.538,80 Totaal € 2.538,80
Financiële verantwoording over de periode 01-01-2015 t/m 31-12-2015.
Beginsaldo € 2.524,13
Bankkosten € 52,72
Ontvangen rente € 17,86
Eindsaldo € 2.489,27
Financiële verantwoording over de periode 01-01-2016 t/m 31-12-2016.
Beginsaldo € 2.489,27
Bankkosten € 164,86
Ontvangen rente € 11,27
Vergaderkosten € 23,94
Cadeau € 12,48
Eindsaldo € 2.299,26
Financiële verantwoording over de periode 01-01-2017 t/m 31-12-2017.
Beginsaldo € 2.299,26
Bankkosten € 143,83
Ontvangen rente € 3,65
Kosten € 310,85
Nalatenschap € 9.233,00
Eindsaldo € 11.081,23
Financiële verantwoording over de periode 01-01-2018 t/m 31-12-2018
Beginsaldo €11.081,23
Ontvangen rente €0,79
Bankkosten €183,46
Eindsaldo €10.898,56
Financiële verantwoording over de periode 01-01-2019 t/m 31-12-2019
Beginsaldo €10.898,56
Ontvangen rente €1,05
Bankkosten €195,93
Eindsaldo €10.703,68
Financiële verantwoording over de periode 01-01-2020 t/m 31-12-2020
Beginsaldo €10.703,68
Ontvangen rente €1,05
Onderzoekskosten € 2.299,00
Drukkosten € 235,95
Bankkosten €187,98
Eindsaldo €7.981,80
Financiële verantwoording over de periode 01-01-2021 t/m 31-12-2021
Beginsaldo €7.981,80
Ontvangen rente €0,82
Schenkingen € 5.250,00
Bankkosten €164,86
Eindsaldo €13.067,76
Financiële verantwoording over de periode 01-01-2022 t/m 31-12-2022
Beginsaldo €13.067,76
Ontvangen rente €0,78
Sponsoring € 50,00
Bankkosten €166,90
Eindsaldo €12.951,64
Financiële verantwoording over de periode 01-01-23 t/m 31-12-2023
Beginsaldo €12.951,64
Ontvangen rente €2,73
Schenkingen/sponsoring €131,73
Bankkosten €209,88
Administratiekosten €9,05
Representatiekosten €93,32
Eindsaldo €12.773,47